نرم افزار Arc GIS چیست؟ چگونه کار می کند؟ چه کاربردهایی دارد؟ آموزش نرم افزار Arc GIS را از کجا شروع کنیم؟ و سوالات دیگری که در این نوشته به آن پاسخ خواهیم داد. پس با ما تا اخر همراه باشید.
نرم افزار Arc GIS یکی از محبوبترین نرم افزارهایی است که در زمینه کار با داده های مکانی منتشر شده است. اگر بخواهیم معرفی مختصر و جامعی در خصوص نرم افزار Arc GIS ارائه کنیم، به این صورت است که این نرم افزار یکی از محصولات معروف شرکت ESRI آمریکا هست که در زمینه سیستم های اطلاعات مکانی کاربرد دارد. نرم افزار Arc GIS نرم افزاری بسیار آسان برای کاربردهای GIS است که به کاربران این امکان را می دهد که به سادگی اطلاعات مکانی و داده های توصیفی را برای ایجاد نقشه ها، جداول و نمودارها به کارگیرند و به عبارت دیگر Arc GIS نرم افزاری است که اجازه ساخت یک سیستم کامل اطلاعات مکانی را فراهم می کند. این نرم افزار ابزارهای لازم برای جستجو ، تحلیل داده ها و نمایش نتایج را با کیفیت مناسب در اختیار کاربران قرار می دهد.
چالش های مهم و بزرگ در جهان امروز با ابعاد جغرافیایی و افزایش بی رویه اطلاعات فزاینده در زمینه های زیر:
افزایش جمعیت جهانی
آلودگی محیط زیست
نابودی جنگل ها و مراتع
مصایب طبیعی : سیل ، زله ، آتش سوزی
خشکسالی
و . . .
باعث شده است که بشر به فکر ایجاد سیستم هایی باشد تا بتواند دسترسی وی را به اطلاعات جغرافیایی و پدیده های زمینی آسانتر و سریعتر نماید. نرم افزار Arc GIS نرم افزاری بسیار آسان برای کاربردهای سامانه اطلاعات جغرافیایی است که به کاربران این امکان را می دهد که به سادگی اطلاعات مکانی و داده های توصیفی را برای ایجاد نقشه ها، جداول و نمودارها به کارگیرند.
در یک مکان مشخص چه چیزی وجود دارد؟ (Locations)
از این سئوال مشخص می شود که در یک موقعیت خاص جغرافیایی چه چیزی وجود دارد. مثلاً: حوضه آبریز ارومیه را می توان بر اساس نام، مساحت، زیرحوضه ها و … نمایش داد.
چه شرایطی در یک مکان مشخص حاکم است؟ (Conditions)
بر اساس این سئوال شما می توانید موقعیت های جغرافیایی را جستجو نمائید، که در آنها شرایط خاصی حاکمیت دارد. مثلاً: در منطقه کردستان، به دنبال ساخت سدی هستیم که دارای حداقل شرایط زمین شناسی مساعد برای احداث را داشته باشد. یا چه محدوده ای از یک شهر در خطر سیلاب قرار دارد.
روند تغییرات از زمان معین تا بحال چگونه بوده است؟ (Trends)
سئوال سوم بر پایه سئوالات اول و دوم استوار بوده و تلاش بر آن است که اختلافات حاصله در طول یک زمان معینی آشکار گردد. مثلاً: می توان در محیطGIS تغییرات ایجاد شده در گستره دریاچه ارومیه که در طول چهل سال گذشته صورت گرفته است را شناسایی نموده و بر اساس توابع نرم افزاری تغییرات حاصله را از نقطه نظرهای آماری و گرافیکی توصیف و تفسیر کرد.
چه نوع از الگوهای مکانی وجود دارد؟ (Patterns)
با تکیه بر پایگاه اطلاعات موجود می توان الگوهای موجود را تشخیص داد. مثلاً: میتوان لغزشهای احتمالی زمین در اطراف رودخانه ها را دسته بندی و از آن طریق انواع الگوهای موجود را شناسایی و نمایش داد. یا نحوه توزیع کاربری اراضی شهری مثلا فضای سبز در محدوده منطقه یک شهر تهران به ازای فضاهای مسی و خالی و از آن طریق انواع الگوهای موجود را شناسایی و نمایش داد.
چه خواهد شد اگر؟ (Modelling)
از طریق اعمال این سئوال میتوان شرایط مکانی و پدیدههای آتی را به نوعی شبیه سازی کرد. مثلاً: اگر رشد شهرهای واقع در محدوده شهرستان های استان تهران با نرخ بالا ادامه داشته باشد، چه تغییراتی در ظرفیت تامین آب شرب شهرهای تابعه رخ خواهد داد. یا اضافه برداشت از سفره های زیرزمینی چه تاثیری بر روی فرونشست زمین خواهد گذاشت؟ یا اگر یک سد در نقطه ای مشخص ساخته شود سطح و حجم دریاچه چقدر است؟ موارد بالا از با استفاده از توابع تحلیلی موجود و یا بهره گیری از زبانهای برنامه نویسی مکمل در محیط GIS صورت می گیرد.
تهیه نقشه های موضوعی زمین شامل : زمین شناسی ،تیپ خاک ها ، پوشش سبز
تهیه نقشه های توپوگرافی شامل : هم باران، همدما، رواناب، ارتفاع ، شیب ، جهت و شرایط پستی و بلندی زمین
مدل سازی کامپیوتری آنالیز خطرات سیلاب و فرسایش
شناسایی ، نقشه برداری و بررسی پتانسیل پروژه های قابل توسعه در مناطق مستعد کشاورزی
مطالعات اجتماعی و تهیه چهارچوب های علمی- اجتماعی برای پروژه ها
مطالعات اقتصادی و تخمین هزینه های پروژه هایی نظیر سد سازی ، آبیاری ، تغذیه آبهای زیر زمینی ، انتقال آب ، و….
تعیین پهنه بندی سیلاب
تعیین پارامتر های حوضه های آبریز
تعیین آلودگی منابع آب
تعیین شبکة زهکشی حوضه های آبریز
و …
یکی از سوالاتی که بسیار از مخاطبین سایت و انجمن از ما می پرسند این است که با گستردگی که این نرم افزار دارد، ما از کجا شروع کنیم؟ آیا می توان کتابی را تهیه کرد که جامعیت خوبی در خصوص این نرم افزار ارائه کند؟ کتاب های زیادی در زمینه آموزش نرم افزار Arc GIS نوشته شده که واقعا فعالیتشان قابل احترام هست، ولی بحث بر روی این است که آیا کسانی که این آموزش ها را میدهند و می نویسند واقعا به طور عملی روش ها را تست کرده اند و نتیجه گرفته اند؟ یا صرفا یک شنیده ساده است یا ترجمه از سایت های خارجی؟
این مهم است که من از چه منبعی برای آموزش نرم افزار Arc GIS استفاده می کنم. چه بسا افرادی که سال های با یک روش منسوخ شده در این نرم افزار کار می کردند در حالی که روشی بهتر و سریعتر وجود داشت و آنها از آن اطلاع نداشتند. یکی از موارد بسیار مهم در اموزش نرم افزار Arc GIS این است که باید این آموزش ها از انسجام و نظم خوبی برخوردار باشد. اینکه بتواند در هر جلسه و فصلی با توجه به پیوستگی این نرم افزار مطالبی را ارائه کند.
نکته مهم دیگر در خصوص آموزش نرم افزار Arc GIS این است که باید برای رشته شما مناسب باشد. نرم افزار Arc GIS از جمله نرم افزارهایی است که رشته های متعددی را درگیر خودش کرده است. از برنامه ریزی شهری گرفته تا رشته مهندسی آب. اینکه این آموزش و به خصوص مثال هایش برای رشته من مناسب باشد از جمله موارد کلیدی در انتخاب منبع آموزش نرم افزار Arc GIS است.
نکته دیگر در انتخاب منبع مناسب جهت آموزش نرم افزار Arc GIS این است که دارای سرفصل های کاربردی و کلیدی برای رشته شما باشد. همه می دانیم که این نرم افزار از بزرگی و گستردگی خاصی برخوردار است که هر فرد با توجه به تخصص و رشته ای که فعالیت می کند می تواند از آن استفاده کند. این نکته حائز اهمیت است که سرفصل های تدوین شده در آموزش نرم افزار Arc GIS چه سطحی از رشته من را پوشش می دهد.
بعد از برگزاری کارگاه های متعدد در زمینه نرم افزار Arc GIS به این نتیجه رسیدم که نمی شود تمام مطالب موجود در این نرم افزار را در یک کلاس بیان کرد. فرصت محدود کارگاه، توان ارائه سرفصل های بیشتر را از من گرفته بود. وقتی می دیدم کتاب ها زیادی در بازار وجود دارد اما کامل و جامع نیست، وقتی می دیدم که خیلی از دانشجویان و کارشناسان شرکت های مهندس مشاور از نبود یک منبع خوب جهت یادگیری نرم افزار Arc GIS رنج می برند، تمام تجربیات چندین ساله خودم رو همراه با منابع غنی لاتین، به شکل یک مجموعه کاربردی ایجاد کردم و در نهایت به یک سری اصول رسیدم. اینجا بود که موضوع استاد شدن در نرم افزار Arc GIS ذهنم رو مشغول کرد. همیشه آرزویم این بوده افراد فوق حرفه ای در GIS داشته باشیم که علاوه بر حرفه ای بودن، به دیگران نیز یاد بدهند. بعد از این موضوع تصمیم گرفتم دوره استادی GIS را با این هدف طراحی کنم.
دانشجویانی که در دوره استادی GIS شرکت می کنند بعد از دوره هر آنچه که باید از نرم افزار GIS بدانند را آموخته اند. به عبارت دیگر، دانشجویانی که در این دوره شرکت میکنند بعد از دوره یک کاربر عادی GIS نمیشوند، تبدیل به یک استاد GIS می شوند که تعادل بسیار خوبی بین کارهای تئوری، فنی و دید تجربی برقرار می کنند و به تفکر و با استفاده از ابزارهای مختلف میتوانند پروژه خود را رشد دهند و در ادامه باعث افزایش بار علمی خود به طور چندین برابر شوند.
درباره این سایت